Grenlandia to największa wyspa świata, w większości pokryta lodem pełna rozległych, surowych terenów. Wyspa jest domem dla Eskimosów i posiada unikalną kulturę i historię. Pomimo odległego położenia, wyspa jest zamieszkiwana od tysięcy lat i jest popularnym miejscem dla entuzjastów outdooru, poszukiwaczy przygód i naukowców. Poznaj Grenlandię bliżej!
Gdzie leży Grenlandia?
Grenlandia, znana również jako Kalaallit Nunaat w lokalnym języku, to autonomiczne terytorium Danii położone pomiędzy Oceanem Arktycznym a Oceanem Atlantyckim, między Morzem Baffina i Morzem Grenlandzkim, na wschód od Kanady i na północ od Islandii.
Dlaczego Grenlandia należy do Danii?
Grenlandia, oficjalnie nazywana Samorządem Grenlandzkim, jest autonomicznym terytorium Danii, co oznacza, że znajduje się pod zwierzchnictwem Danii, ale posiada wysoki stopień samorządności. Historia związku Grenlandii z Danią sięga XVIII wieku, kiedy to Norwegia, która wówczas kontrolowała wyspę, scedowała ją na rzecz Danii w ramach Traktatu Kilońskiego w 1814 roku. Od tego czasu Grenlandia jest częścią Królestwa Danii.
Grenlandia była kolonią Danii do 1953 roku, a następnie stała się częścią Królestwa Danii. W 1979 roku duński parlament uchwalił Home Rule Act, przyznający Grenlandii autonomię w sprawach wewnętrznych, takich jak edukacja, opieka zdrowotna i wymiar sprawiedliwości. W 2009 roku uchwalono Self-Government Act, który jeszcze bardziej zwiększył autonomię Grenlandii w takich dziedzinach jak polityka zagraniczna i zarządzanie zasobami naturalnymi.
Dania odegrała znaczącą rolę w rozwoju Grenlandii, zapewniając pomoc finansową i techniczną, a także wspierając wysiłki tego kraju na rzecz większej samowystarczalności. Stosunki między Danią a Grenlandią opierają się na partnerstwie, a Dania nadal wspiera ten kraj w takich dziedzinach jak edukacja, opieka zdrowotna i rozwój infrastruktury.
Grenlandia jest również członkiem Rady Arktycznej, międzyrządowego forum, które promuje współpracę, koordynację i interakcje pomiędzy państwami Arktyki, z udziałem rdzennych społeczności Arktyki oraz innych mieszkańców Arktyki, w zakresie wspólnych kwestii dotyczących Arktyki, w szczególności kwestii dotyczących zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska w Arktyce.
Grenlandia jest autonomicznym terytorium Danii, ma jednak własny rząd i parlament, a jej mieszkańcy mają własną, niepowtarzalną kulturę, język i tożsamość.
Ile ludzi mieszka na Grenlandii i czym się zajmują?
Gęstość zaludnienia na Grenlandii jest bardzo niska. Według danych z roku 2020, populacja kraju wynosi około 56,000 osób, a jego powierzchnia to około 2,166,086 km². To daje gęstość zaludnienia około 0,03 osób na km². Jest to jedna z najniższych gęstości zaludnienia na świecie i wynika głównie z trudnych warunków klimatycznych oraz braku dostępności ziemi uprawnej.
W krainie Eskimosów
Większość ludności stanowią Eskimosi, a językami urzędowymi są grenlandzki i duński.
Ląd w większości pokryty jest lodem i śniegiem, z bardzo małą ilością roślinności.
Grenlandia jest bogata w zasoby naturalne, takie jak minerały, ryby i węglowodory, a także posiada rozwijający się przemysł turystyczny. Gospodarka Grenlandii jest w dużym stopniu uzależniona od rybołówstwa i przetwórstwa rybnego, które stanowią większość eksportu. Kraj ten otrzymuje również znaczne wsparcie finansowe od Danii, co pomaga w utrzymaniu gospodarki.
Grenlandia ma wyjątkową kulturę, która została ukształtowana przez surowe środowisko i izolację. Eskimosi mają bogatą tradycję opowiadania historii, sztuki i muzyki oraz nadal utrzymują swój tradycyjny sposób życia, taki jak polowanie i rybołówstwo.
Autonomia Grenlandii
Rząd Grenlandii to demokracja parlamentarna, z premierem jako szefem rządu. Kraj ten jest autonomicznym terytorium Danii, ale posiada własny rząd i parlament, a na przestrzeni lat uzyskał coraz większą autonomię.
Grenlandia to piękne miejsce o unikalnej kulturze i przyrodzie. Jednak wraz ze skutkami zmian klimatycznych kraj ten staje w obliczu wyzwań związanych z topniejącą pokrywą lodową, co ma wpływ na środowisko, infrastrukturę i źródła utrzymania mieszkańców.
Większość ludności Grenlandii mieszka wzdłuż wybrzeża, gdzie klimat jest stosunkowo łagodniejszy, a ziemia bardziej nadaje się do zamieszkania przez ludzi. Tradycyjnym źródłem utrzymania Eskimosów na Grenlandii jest myślistwo, rybołówstwo i pasterstwo.
Rybołówstwo i rolnictwo na Grenlandii
Rybołówstwo jest jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu w Grenlandii, a większość ludności jest w jakiś sposób zaangażowana w przemysł rybny. Ryby i produkty rybne, takie jak krewetki, są głównym towarem eksportowym kraju. Polowanie na foki i wieloryby to również tradycyjne zajęcia, które są nadal praktykowane przez niektóre społeczności Eskimosów.
Rolnictwo nie jest możliwe w większości Grenlandii ze względu na surowy klimat i wieczną zmarzlinę, która sprawia, że gleba nie nadaje się do uprawy roślin. Jednak niektóre społeczności eskimoskie na południu kraju zaczęły eksperymentować z uprawą warzyw w szklarniach.
Polowanie i rybołówstwo to główne źródła pożywienia Eskimosów. Polują oni na zwierzęta takie jak foka, mors i karibu, a także łowią takie gatunki jak dorsz, halibut i łosoś. Eskimosi zbierają również dzikie jagody i inne rośliny na pożywienie.
Grenlandia ma unikalną kulturę, a jej mieszkańcy byli w stanie utrzymać swój tradycyjny sposób życia przez wiele stuleci, pomimo surowego środowiska. Nadal używają tradycyjnych metod polowania i łowienia, takich jak kajaki, harpuny i psie zaprzęgi, które były przekazywane przez pokolenia.
Pogoda na Grenlandii
Pogoda na Grenlandii jest zazwyczaj zimna i surowa, ze względu na jej wysoką szerokość geograficzną i bliskość Arktyki. Wyspa jest w większości pokryta lodem i śniegiem, a średnie temperatury wahają się od -20 do -10 stopni Celsjusza (-4 do 14 stopni Fahrenheita) w zimie i od 3 do 10 stopni Celsjusza (37 do 50 stopni Fahrenheita) w lecie.
Obszary przybrzeżne Grenlandii mają bardziej umiarkowany klimat ze względu na wpływ oceanu, z cieplejszymi latami i łagodniejszymi zimami. Jednak nawet na tych obszarach pogoda może być nieprzewidywalna i może się szybko zmieniać.
Na pogodę w Grenlandii wpływa również Prąd Zatokowy, który pomaga utrzymać stosunkowo łagodne temperatury wzdłuż zachodniego wybrzeża. Z kolei wschodnie wybrzeże Grenlandii jest znacznie zimniejsze i bardziej wietrzne, a temperatury często spadają poniżej zera.
Warunki pogodowe mogą być trudne i zmienne, z silnymi wiatrami i opadami śniegu, zwłaszcza w zimie. Najlepszy czas na odwiedzenie Grenlandii zależy od tego, co chcesz zobaczyć i zrobić. Lato to dobry czas na wędrówki, biwakowanie i odkrywanie naturalnego piękna wyspy, podczas gdy zima jest idealna na psie zaprzęgi, jazdę na skuterach śnieżnych i zorzy polarnej.
Zorza polarna na Grenlandii. Kiedy oglądać?
Aurora borealis, znana również jako zorza polarna, to naturalny pokaz światła, który występuje w górnej atmosferze, głównie w regionach polarnych. Jest ona spowodowana interakcją wiatru słonecznego z ziemskim polem magnetycznym. Wiatr słoneczny to strumień naładowanych cząstek, który wypływa ze Słońca i może powodować zakłócenia w ziemskim polu magnetycznym. Kiedy te zaburzenia docierają do górnej atmosfery Ziemi, wzbudzają atomy i cząsteczki, powodując ich emisję światła.
Zorza polarna jest najczęściej widziana w regionach polarnych, takich jak Grenlandia, w miesiącach zimowych, kiedy noce są najdłuższe. Najlepszy czas na zobaczenie zorzy polarnej na Grenlandii to zazwyczaj okres od września do kwietnia, kiedy niebo jest najciemniejsze, a aktywność słoneczna najwyższa. Jednak dokładny czas i lokalizacja zorzy polarnej są trudne do przewidzenia i mogą się różnić z roku na rok.
Zorza polarna może być widziana z wielu części Grenlandii, ale najlepsze miejsca do oglądania są zazwyczaj z dala od zanieczyszczeń świetlnych, takich jak odległe i wiejskie obszary. Aby zmaksymalizować swoje szanse na zobaczenie zorzy północnej, najlepiej jest wyjść w czystą noc podczas miesięcy zimowych, kiedy aktywność słoneczna jest wysoka. Dodatkowo ważne jest, aby sprawdzić prognozę zorzy i odpowiednio zaplanować swoją podróż.
Fauna Grenlandii. Dom dla wyjątkowych gatunków zwierząt
Grenlandia jest domem dla różnorodnych dzikich zwierząt, pomimo surowego klimatu. Niektóre z godnych wspomnienia zwierząt, które można znaleźć na wyspie:
- Lis polarny: Te małe, wytrzymałe ssaki są dobrze przystosowane do zimna i można je znaleźć na całej Grenlandii. Są znane z grubego, białego futra, które pomaga im wtopić się w śnieg.
- Piżmowół arktyczny: Te duże, kudłate ssaki pochodzą z arktycznej tundry i można je znaleźć we wschodniej i północnej Grenlandii. Są znane z grubej, wełnistej sierści, która pomaga im przetrwać w surowym, zimnym środowisku.
- Narwal: Te wyjątkowe wieloryby znane są z długich, spiralnych kłów i można je znaleźć w przybrzeżnych wodach Grenlandii. Zazwyczaj występują w północnej i wschodniej części wyspy.
- Mors: Te duże ssaki morskie można znaleźć w wodach przybrzeżnych Grenlandii i są znane z długich kłów i masywnych rozmiarów.
- Ptaki morskie: Grenlandia jest domem dla szerokiej gamy ptaków morskich, takich jak rybitwa arktyczna, guillemot, i puffin. Są one powszechnie spotykane wzdłuż wybrzeża i na wyspach.
- Zając arktyczny: Te ssaki są białe w zimie, aby pomóc w kamuflażu na śniegu, w lecie zmieniają kolor na szary.
- Arctic Char: Te ryby występują w zimnych jeziorach i rzekach na Grenlandii i są ważnym źródłem pożywienia dla Eskimosów.
To oczywiście tylko część dzikiego świata fauny na Grenlandii — zwierzęta te są przystosowane do surowych warunków, a większość z nich można znaleźć w arktycznej tundrze, na obszarach przybrzeżnych i w morzu.
Zmiany klimatyczne — jaka przyszłość czeka Grenlandię?
Grenlandia jest jednym z regionów świata najbardziej dotkniętych zmianami klimatu. Pokrywająca około 80% powierzchni wyspy pokrywa lodowa topnieje w przyspieszonym tempie, przyczyniając się do wzrostu poziomu morza na całym świecie.
Zmiany klimatyczne na Grenlandii powodują wzrost średniej temperatury, co prowadzi do topnienia lodu i wiecznej zmarzliny, co z kolei powoduje erozję wybrzeży, osunięcia ziemi i powodzie. Cieplejsze temperatury wpływają również na lokalną florę i faunę, zmieniając ekosystem i sposób życia mieszkańców.
Topnienie pokrywy lodowej powoduje również wzrost poziomu morza, co może mieć znaczący wpływ na społeczności nadmorskie. Pokrywa lodowa działa również jako reflektor światła słonecznego, ponieważ lód odbija więcej światła słonecznego niż woda. Kiedy lód topnieje, odsłania ciemną wodę oceaniczną, która pochłania więcej światła słonecznego, co powoduje więcej ciepła i więcej topnienia.
Lodowa pokrywa Grenlandii jest również głównym czynnikiem przyczyniającym się do globalnego wzrostu poziomu morza. Arkusz lodowy zawiera wystarczającą ilość wody, aby podnieść poziom morza o około 7 metrów (23 stopy), gdyby miał się całkowicie roztopić. Miałoby to niszczący wpływ na nisko położone obszary na całym świecie.
Ponadto, topnienie lodu na Grenlandii wpływa również na prądy oceaniczne, które mogą mieć znaczący wpływ na wzorce pogodowe w innych częściach świata.
Ogólnie rzecz biorąc, zmiany klimatyczne na Grenlandii mają znaczący wpływ na środowisko, dziką przyrodę i mieszkańców wyspy, a także przyczyniają się do wzrostu poziomu morza i innych skutków globalnych zmian klimatycznych.
Grenlandia – ciekawostki
- Chociaż nazywa się Grenlandia, wyspa jest w większości pokryta lodem. W rzeczywistości pokrywający wyspę lądolód jest drugim co do wielkości po Antarktydzie lądolodem na świecie.
- Pomimo swojej nazwy, Grenlandia w rzeczywistości nie jest bardzo zielona. Nazwa została wybrana przez norweskiego odkrywcę Eryka Czerwonego w X wieku w nadziei na przyciągnięcie osadników na wyspę.
- Eskimosi zamieszkujący Grenlandię od tysięcy lat rozwinęli unikalną kulturę i sposób życia, który jest dostosowany do surowego arktycznego środowiska.
- Grenlandia jest autonomicznym terytorium Danii, ale posiada wysoki stopień samorządności. Wyspa posiada własny parlament i rząd, a także zajmuje się swoimi sprawami wewnętrznymi.
- Mimo że jest to odległe i surowe miejsce, Grenlandia ma bogatą historię. Wyspa jest zamieszkiwana od tysięcy lat przez Eskimosów, a także była odwiedzana przez nordyckich i europejskich odkrywców.
- Grenlandia jest domem dla największego na świecie parku narodowego, Northeast Greenland National Park, który obejmuje ponad 972 000 kilometrów kwadratowych, czyli obszar większy niż Niemcy. Jest to również największy na świecie obszar chroniony i jest niezamieszkany przez ludzi.
- Nie ma dróg łączących miasta na Grenlandii, więc jedynym sposobem na poruszanie się jest łódź, samolot lub psi zaprzęg.
- Zorze polarne (Aurora borealis) można zobaczyć na Grenlandii w miesiącach zimowych, ale nie tylko w północnej części wyspy, można je zobaczyć na całej wyspie.
- Grenlandia jest domem dla kilku unikalnych roślin i zwierząt, które nie występują nigdzie indziej na świecie, takich jak mak arktyczny, lis arktyczny i wół piżmowy.
- Stolica Grenlandii, Nuuk, jest jedną z najmniejszych stolic na świecie z populacją nieco ponad 17 000 osób.
Jeśli nie jesteś fanem takich zimniejszych kierunków i ciężko Ci się funkcjonuje w długie, zimowe wieczory w Polsce sprawdź nasze propozycje, gdzie w Europie znajdziesz ciepła aurę, także zimą: https://traveldreams.pl/gdzie-na-wakacje-w-lutym/
Tomasz – włóczykij, miłośnik podróży, twórca. Dzieli się tutaj ciekawymi historiami inspirującymi do podróży, pięknymi miejscami z całego świata. Pasjonat górskich wypraw, fotografii i filmowania. Piękno i różnorodność naszej planety jest czymś, czego warto doświadczyć własnymi zmysłami. Podróżuj i odkrywaj z nami. Misją jest inspirowanie innych do poznawania miejsc i odmiennych kultur z całego świata.
